Sterk (s)Taaltje Communicatie

Mus van het Dak sterk staaltje communicatieAhh… de taal, zo machtig, krachtig en in veel gevallen machtiger dan het zwaard (zo stelde althans Edward Bulwer-Lytton in 1839; alhoewel de daadwerkelijke oorsprong van deze gedachte nog veel verder terug lijkt te gaan). Nu is dit adagium natuurlijk enkel waar op het moment dat de taal, waarmee je het zwaard van jouw tegenstander probeert te verslaan, ook daadwerkelijk sterk is. Met gescheld, onwaarheden of geschreeuw versla je zelfs geen houten speelgoedzwaard. Het woord ‘krachtterm’ impliceert wellicht dat het de strijd aankan, maar het effect van een dergelijk woord heeft doorgaans meer weg van een zichzelf op de borst kloppende gorilla dan dat het daadwerkelijk de verpletterende overwinning bewerkstelligt die je voor ogen had. 

Wat maakt taal dan wél sterk en hoe gebruik je ‘sterke taal’ om jouw omgeving te overtuigen en te inspireren? Welnu, een ieder heeft een eigen stijl van schrijven, praten en anderszins communiceren. Toch zijn er mensen die hier beter in lijken te zijn dan anderen. Wat is hun geheim, wat doen of zeggen zij anders dan anderen? Hieronder een verzameling van de krachtigste zinnen en formuleringstechnieken die je kunt gebruiken om jouw taal te versterken.

1. “Ik weet (het) niet”

Huh? Geef je hiermee niet je onkunde toe, presenteer je jezelf hiermee niet als onbekwaam? Nee, niet zoals ik het zie. Niemand kan alles weten, ook de grote baas in jouw bedrijf niet (of, als je zelf de grote baas bent, ook jij niet). Toon eerlijkheid en transparantie op de vlakken waar je bepaalde kennis of kunde (nog) niet hebt. Het geeft blijk van authenticiteit, zelfbewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel. Je bent veel betrouwbaarder als je je eigen zwakke(re) plekken kent en durft te benoemen.

2. “Stel je voor…”

Iets uitleggen aan de hand van een beeld in plaats van een concept is een techniek die ook door inspirerende sprekers als John F. Kennedy en Martin Luther King werd gebruikt. Beelden roepen direct associaties op bij de lezer of toehoorder, ze zien jouw suggestie daadwerkelijk voor zich. Hiermee houd je de aandacht dus vast. Conceptuele woorden, zoals ‘belang’ en ‘kwaliteit’, zijn abstract en logisch en hebben vooral een werktuigelijk uitwerking. Deze woorden, woorden waar mensen zich geen voorstelling van kunnen maken (zoals ook veel managementtaal-woorden), creëren afstand. 

3. Het contrast

Bekrachtig je bewering door eerst het tegenovergestelde te noemen. “Erkenning en waardering is er binnen deze organisatie niet enkel voor managers, maar ook voor de hardwerkende en toegewijde collega’s op de operationele werkvloer.” Zorg er bij het gebruik van deze contrastwerking wel altijd voor dat het tweede gedeelte, het gedeelte waar jouw feitelijk belangrijkste bewering in verpakt ligt (“Wij waarderen de medewerkers op de operationele werkvloer”), pakkender en positiever is beschreven dan het eerste, meer negatieve, gedeelte. Let op wat er gebeurt als je dit om zou draaien: “Erkenning en waardering is er binnen deze organisatie niet enkel voor de managers met de topsalarissen en lease-auto’s, maar ook voor jullie.” Weg krachtige boodschap.

4. De heilige drie-eenheid

Ergens gedijt ons brein goed bij drie-eenheden. Hoe dit precies komt, is niet geheel bekend, al heeft onderzoeker Max Atkinson wel ontdekt dát het zo is. Een deel van deze voorkeur zou voortkomen uit het feit dat een drie-eenheid een gevoel van compleetheid en voorspelbaarheid geeft (of dit gevoel aangeleerd of aangeboren is, is niet helemaal duidelijk). Bij een opsomming van meer dan drie eenheden, is het niet altijd duidelijk over er nog een volgend element genoemd gaat worden, hierdoor verdwijnt het gevoel van voorspelbaarheid en dus geeft het niet dezelfde voldoening als een drie-eenheid. Gebruik dus een drievoudige opsomming als je wilt dat deze blijft hangen, je publiek een goed gevoel geeft en jou communicatief sterker maakt. 

5. Combo-power

Een van de meest krachtige taaluitingen is een combinatie van ‘het contrast’ en ‘de drie-eenheid’. Deze omvat een formulering als: “niet dit, niet dat, maar wel…”. Door Barack Obama (klik voor de video, op 0:38 gaat ‘ie ervoor) werd deze techniek gebruikt in zijn conventiespeech uit 2004 waarin hij stelde dat: “There’s not a liberal America and a conservative America; there’s the United States of America!” Niet geheel onverwacht werd dit een van zijn meest bekende one-liners. Overigens werd deze combo-methodiek ook gebezigd door (het PR-team van) Rita Verdonk in haar: “Niet links, niet rechts, maar rechtdoorzee.” Voorstander of niet; je kunt niet ontkennen dat de frase is blijven hangen.

6. De kracht van herhaling

Deze is wellicht alom bekend, maar is toch vaak lastig om correct te gebruiken. Het is namelijk belangrijk dat je niet zomaar willekeurige woorden vaak gaat gebruiken of herhalen. Dat kan zelfs irritant worden. Een spreker die constant het woord ‘resultaten’ in de mond neemt, of als een soort stopzin “wij van de directie” of iets dergelijks zegt. Gruwel. Wat werkt dan wel? Een boodschap die men wil horen, die mensen betrekt en waar mensen zich persoonlijk verbonden mee voelen, werkt het beste. Zoals Benjamin Franklin ooit zei: “Tell me and I forget, teach me and I may remember, involve me and I learn.” Vind de boodschap die jouw beoogde publiek of toehoorder aanspreekt, haak in op een actualiteit, een gevoel of een angst. Spreek aan, door juist positief in te spelen op dit onderwerp. Vind je het nog steeds lastig en heb je een geschikt voorbeeld nodig? Er is er eigenlijk maar één: watch and learn.