Complimenten op de werkvloer: Do’s and Don’ts!

Het is altijd leuk om een compliment te krijgen. Niet alleen voelt dit goed, onderzoek toont aan dat het ook de productiviteit verhoogt! Althans, bij een welgemeend compliment. En dat is nu precies waar de schoen soms lijkt te wringen als het gaat om complimenteren op de werkvloer. Hoe oprecht is het compliment dat je krijgt eigenlijk? Schuilt hier soms eigenlijk een stuk (opbouwende) kritiek in, of lijkt het compliment tussen neus en lippen door vooral de complimentengever een schouderklopje te geven? En daarop aanhakend: op welke manier geef jij zelf eigenlijk complimenten? Misschien valt het collega’s op dat je altijd veel complimenteuzer bent naar de baas dan naar directe collega’s (slijmbal-alert!), of dat je vooral veel complimenten geeft over iemands uiterlijk (oppervlakkig!). Zucht…, en dat terwijl je gewoon iets aardigs wilde zeggen! De Haagse politiek is kinderspel vergeleken bij de immer onduidelijke ‘kantoorpolitiek’ en daarom hierbij een kleine gids voor het geven én in ontvangst nemen van complimenten op de werkvloer.

1. Een compliment is niet hetzelfde als positieve feedback

Feedback krijg (of geef) je aan de hand van een prestatie. Tegenwoordig is het vrij gebruikelijk om na een groter project een evaluatieronde te plannen waarin wordt besproken hoe zaken zijn gelopen. Ging iets goed of beter dan verwacht, dan levert dit positieve feedback op. Zijn er zaken minder gegaan dan gehoopt of verwacht, dan zijn dit verbeterpunten voor de volgende keer. Nu kan positieve feedback gekoppeld worden aan een specifiek persoon; deze wordt in die zin dus wel gecomplimenteerd, maar in feite had de desbetreffende persoon dit wel kunnen zien aankomen. Hij of zij weet immers wat de verwachtingen waren en heeft hieraan (meer dan) voldaan. Natuurlijk is het geven van positieve feedback, zoals het woord al zegt, positief, maar desalniettemin commentaar op een (verwachte) prestatie in een positief jasje. Een goed compliment is toch anders. Het waardeert niet zozeer de prestatie (“Yes, binnen budget gebleven, goed gedaan Henk van financiën!”), maar het gedrag (“Henk, ik vind het erg knap dat je altijd zo goed het financiële overzicht weet te bewaren in drukke projecten. Hierdoor laat ik het financiële gedeelte altijd met een goed gevoel aan jou over.”).

2. Een compliment moet niet stiekem over jezelf gaan

Het is belangrijk om aan te duiden welk effect iemands gedrag op jou heeft als je iemand een compliment geeft (zie het voorbeeld hierboven). Let er echter wel op, dat je niet dit effect op jou, of op jouw prestaties, gaat bejubelen waarbij het gedrag van de ander als een soort springplank fungeert. Vergelijk:

Lief: “Henk, ik vind het erg knap dat je altijd zo goed het financiële overzicht weet te bewaren in drukke projecten. Hierdoor laat ik het financiële gedeelte altijd met een goed gevoel aan jou over.” Henks gedrag wordt geprezen. Het effect van zijn gedrag op jou, dat je met een goed gevoel het financiële plaatje aan het toevertrouwt, versterkt de positieve impact van het compliment. Je geeft aan dat je Henk vertrouwt en waardeert. 

Niet lief: “Henk, ik vind het erg knap dat je altijd zo goed het financiële overzicht weet te bewaren in drukke projecten. Mede hierdoor is het gelukt om niet de beoogde drie, maar zelfs vier projecten af te ronden in het eerste kwartaal, waarmee we afkoersen op de hoogste kwartaalomzet ooit.” Henks bekwaamheid om overzicht te bewaren wordt weliswaar gewaardeerd, maar tegelijkertijd keihard ingezet om ‘niet drie, maar vier projecten’ te realiseren. Dat heeft die manager toch knap doorgeduwd. Henks gedrag resulteert dus in een betere prestatie van iemand anders. Gelukkig levert dat wel hogere kwartaalcijfers en dus meer bonus voor de manager op. Bedankt Henk, dat ik mijn KPI’s nu al heb gehaald. 

3. Ondersteun je compliment aan een directe collega met externe waarderingen

Oké, dit klinkt wellicht wat abstract, maar bij het geven van een compliment aan een directe collega, wil je voorkomen dat jouw opmerking betweterig of ‘bazig’ overkomt. Jij bent immers niet degene die zijn of haar functioneringsgesprek voert of het werk evalueert, maar een gelijke. Bij het geven van complimenten aan een directe collega, kun je dan ook rekening houden met het volgende:

Houd je reguliere taalgebruik aan bij het geven van een compliment. Als je jouw collega bij de koffieautomaat aanspreekt met: “Hey gast, heb je het nog laat gemaakt met die date van je?”, komt het nogal elitair en autoritair over om vervolgens: “Jouw bijdrage aan deze presentatie ervaar ik als zeer waardevol” te zeggen. Wees dus gewoon jezelf.
Ondersteun jouw compliment met de mening van externe anderen. Dus niet: “[Leidinggevende X] en ik vinden dat je de klantwens goed hebt geïmplementeerd in het nieuwe ontwerp.” (alsof jij continu onderonsjes houdt met je leidinggevende over de prestaties van je collega’s), maar wel: “Ik heb al vier mailtjes en een telefoontje gekregen van [Klant X] over hoe blij ze zijn met het nieuwe ontwerp!”. Specifieke en concrete resultaten gebruiken in je compliment naar een directe collega, maken dat dit oprechter overkomt dan wanneer je enkel zegt dat iets ‘goed gedaan’ is. 
Heb je meerdere directe collega’s? Wees dan evenredig in de verdeling van je complimenten, zeker wanneer je deze geeft op een plek waar anderen het kunnen horen. Wellicht is er één specifieke collega waar je meer ‘klik’ mee hebt of die bovenmatig goed presteert. Wil je hier wat van zeggen, geef hier dan extra uiting aan buiten werktijd of in één-op-één gesprekken. Je wilt voorkomen dat het lijkt alsof je met een aantal collega’s wel wilt ‘aanpappen’ en met andere collega’s niet. 

4. Wees blij met een compliment dat je krijgt!

Het ontvangen van complimenten is voor veel mensen lastig. Zeker in Nederland zijn we nogal gesteld op bescheidenheid; als je dit vergelijkt met andere landen zoals de Verenigde Staten, zijn wij nogal bang om ijdel of arrogant over te komen. Bovendien zijn wij als Nederlanders doorgaans vrij kritisch en hebben we de neiging vooral veel ruimte te zien voor verbetering. Wat is het effect? Veel leidinggevenden geven aan wat níet goed ging en beter kan en geven hierdoor weinig ruimte aan wat iemand wel goed doet of kan, zowel on the job als in personeelsgesprekken. “Kan ik je even spreken?” wordt door velen dan ook geïnterpreteerd als “Ik heb denk ik een probleem”. Er zullen er weinig zijn die denken: “Misschien krijg ik nu eindelijk die promotie!” of überhaupt “Ik krijg vast iets leuks te horen”. Deze aannames van negativiteit zorgen er vervolgens weer voor dat een compliment vrijwel altijd onverwacht lijkt te komen en een moment van ongemakkelijkheid veroorzaakt. Conform onze calvinistische waarden, wuiven we een compliment weg of ontkennen we dit zelfs (!), terwijl onderzoek aantoont dat medewerkers juist meer behoefte hebben aan positieve waarderingen op het werk. Dus wel klagen over een gebrek aan complimenten, maar bij het krijgen van een compliment uit geveinsde bescheidenheid zeggen: “Nee joh, valt wel mee.” of “Ik deed gewoon mijn werk.”. Imposter-syndrome much? We moeten af van de klaagcultuur en inzetten op een complimentencultuur! Dus, doe mee en volg onderstaande stappen wanneer je een compliment krijgt:

1. Zeg: “dankjewel”.

2. Voel je goed.